کبد دومین ارگان بزرگ در بدن است و عملکرد های بسیار گسترده و متفاوتی را بر عهده دارد که از جمله ی آن می توان به هضم، متابولیسم تمامی ریز مغذی ها و درشت مغذی ها و همچنین دخالت در عملکرد سیستم ایمنی اشاره کرد. یکی از بزرگترین وظایف کبد تولید صفرا و متابولیسم کربوهیدرات ها، پروتئین ها، ویتامین ها، چربی ها و دیگر مواد در بدن می باشد. این ارگان همچنین در متابولیسم دارو ها و سمیت زدایی سموم مختلف موثر است، بنابراین کبد یکی از مهم ترین ارگان ها در بدن محسوب میشود و حفظ سلامتی آن یکی از ضرورت های داشتن بدنی سالم و سرحال است. در این مقاله قصد داریم تا با بررسی مواد خوراکی که در سلامت کبد نقش دارند آنها را به شما معرفی کرده تا با استفاده از این خوراکی ها سلامت کبد خود را بهبود ببخشید.

1.خار مریم :

نام علمی این گیاه “Silybum marianum” است که به “Milk thistle” نیز شهرت دارد. این گیاه در گذشته جهت برطرف کردن مشکلات کبدی، طحال، و کیسه ی صفرا مانند زردی استفاده می شده است. امروزه هم فرم خوراکی و هم تزریقی این گیاه در دسترس است. فرم تزریقی این گیاه در درمان مسمومیت ناشی از قارچ ها استفاده ی وسیعی دارد. مواد فعال این گیاه فلاوونوئید ها، استروئیدها و اسید های ارگانیک هستند که شامل سیلی مارین، سیلی بینA ، سیلی بینB ،ایزوسیلی بین، سیلی کریستین و سیلی دیانین میشود. این مواد فعال جایگاه اتصال توکسین ها روی گیرنده های سلول های کبدی را اشغال کرده و از اتصال توکسین ها و مواد سمی به این جایگاه های فعال ممانعت به عمل می آورند. همچنین از تولید رادیکال های سوپراکساید و نیتریک اکساید جلوگیری کرده و مانع تولید لوکوتری اِن ها از سلول های کوپفر کبدی میشوند. از طرف دیگر سبب تحریک تولید گلوتاتیون توسط کبد شده که گلوتاتیون هم به نوبه ی خود سبب سمیت زدایی در سلول های کبدی می شود. با این همه نتایج حاصل از یک مطالعه ی متا-آنالیز اینگونه اذعان می دارد که مصرف خار مریم ایمن و قابل تحمل بوده اما نتوانست سبب کاهش مرگ و میر، بهبود تست های سرولوژی(سرمی) و تست های کبدی در بیماران مبتلا به بیماری های مزمن کبدی شود. با این حال به علت جامعه ی آماری کوچک و در دسترس نبودن داده های کافی نتایج این مطالعه قابل استناد نبوده و نیاز به اجرای مطالعات بیشتر با کیفیت بالاتر وجود دارد تا اثرات این گیاه به صورت بهتری مورد بررسی قرار گیرد.

2.کنگر فرنگی :

نام علمی این گیاه “Cynara scolymus” است که به نام “Globe artichoke” نیز شهرت دارد. کنگر فرنگی به عنوان یک محرک ترشح صفرا و دیورتیک استفاده می شده است. این گیاه در زمان باستان نیز به عنوان درمانی برای بیماری مزمن کبدی، مشکلات کیسه ی صفرا، زردی و هپاتیت و هایپرکلسترولمی مورد استفاده قرار می گرفته است. محققان ایتالیایی موفق به استخراج ماده ای به نام سینارین “Cynarin” از برگ های کنگرفرنگی شدند که این ماده سبب کاهش کلسترول در گردش نیز می شود. نتایج به دست آمده از یک مطالعه ی کارآزمایی بالینی که روی 100 بیمار مبتلا به کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) که بیماریشان با سونوگرافی تائید شده بود نشان داد که مصرف 600 میلی گرم در روز از عصاره ی برگ کنگرفرنکی در طول 2 ماه توانست سبب افزایش جریان خون کبدی، کاهش قطر ورید باب کبدی، کاهش سایز کبد، کاهش در میزان ALT ،AST ،بیلی روبین توتال، LDL،HDL وTG نسبت به گروه دارو نما شود. لازم به ذکر است که تست های بالا توسط سونوگرافی داپلر انجام شده بود.

3.اینوزیتول :

این ماده به خانواده ی ویتامین های گروه B تعلق دارد و به همراه کولین در متابولیسم چربی ها دخالت می کنند. این ماده از ساخته شدن چربی ها در کبد جلوگیری کرده و برای متابولیسم کلسترول و فسفاتید ها لازم و ضروری است.

4.کولین بی تارترات :

کولین یک شبه ویتامین و ماده ی ضروری و یک دهنده ی گروه متیل در بدن است که در بسیاری از واکنش های فیزیولوژیک بدن مانند متابولیسم و حمل چربی ها و واکنش های متیلاسیون شرکت میکند. همچنین در ساختار بسیاری از پیامبر های عصبی مانند استیل کولین و لیپید های ساختاری مانند لسیتین حضور دارد. لازم به ذکر است که کمبود کولین سبب تجمع غیر عادی چربی ها در کبد می شود که از این حالت با نام کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) یاد می شود.

5.متیونین :

یک آمینو اسید است و مهم ترین دهنده ی گروه متیل در بدن است. از متیونین برای پیش گیری از آسیب کبدی در مسمومیت با داروی استامینوفن، درمان الکلیسم و عوارض جانبی ناشی از تابش پرتو ها استفاده می شود. لازم به ذکر است که یکی از روش های القای کبد چرب در حیوانات آزمایشگاهی تجویز رژیم خالی از کولین و متیونین به حیوان است.

6.تورین :

یک آمینو اسید است که در ساختار پروتئین ها شرکت نمی کند و جهت درمان بیماری های کبدی همچون هپاتیت مورد استفاده قرار می گیرد. تورین همچنین خاصیت آنتی اکسیدانی، کاهندگی کلسترول خون و فعالیت سمیت زدایی کبدی از خود نشان داده است.

جمع بندی

همانطور که پیش از این هم گفته شد کبد یکی از مهم ترین ارگان های بدن است و داشتن یک رژیم سالم و استفاده از خوراکی هایی که سلامت کبد را تضمین می کنند امری لازم و ضروری است. در دنیای امروز بسیاری از مکمل های تغذیه ای به وجود آمده اند که ادعا می کنند می توانند سلامت کبد را تضمین کنند، اگر زمانی تصمیم به استفاده از این مکمل ها در جهت بهبود وضیت کبد خود داشتید حتما با یک متخصص داخلی و تغذیه مشورت کنید تا بهترین نتایج را در پی داشته باشد و از دوز ایمن و تداخلات غذا-دارو ی مکمل ها مطلع شوید.